Marlene van Niekerk Poems

dis ‘n ou klavier wat die nag verklaar
dis ‘n klawerbord
by die voete van dinge
by die voete van lamppale
by die vrank voete van olyfbome
dis metronome
by die soeter voete van die suurlemoenboord
in die vlei se voet van water
onder om die riete
om die voete van die lelies
dis ‘n ou klavier
miskien is dit ‘n weefstoel
dis die weefstoel se klikkende pedale
of smidsgetinkel
onder-in die molm van die nag
of ‘n naaimasjien met ‘n klopvoet
wat zik-zik binne-in die kuil
dis skelm jazz op klepels
dis om die voet van elke halm
minus melodie
sonder kadens
dis ‘n ou klavier
dis ‘n ou klavier
dis ‘n spikkeling onder die voetsool
dit galm
om die voet van die laventel
dis voetlepels
dis voetmusiek
van kikkers en van krieke
dis hulle wat so dingel en dienk
aanhoudend in die elm van die gras
hierby hum ek
hierby strum ek
hierby swingel ek
my nagpsalm
...

it's a honky tonk that illumines the night
it's the keyboard of a honky tonk
down at the feet of things
at the feet of the lampposts
at the acrid feet of the olive trees
it's a metronome
at the sweeter feet of the lemongrove
at the vlei's little slippers of water
down at the bottom of the reeds
where the lilies lilt on stilettos
it's a rickety old honky tonk
maybe a loom
the spool and the shuttle
of a cranky old loom
or a smithy's tinker and tilt
down in the sump of the night
or a sowing machine with a tapping heel
that jig-jigs yonder in the quag
it's cheeky jazz on bell tongues
it's in the hoof of every culm
sans a tune
without amen
it's a honky tonk
it's a clapper key
it's a speckling under the dewclaw
it echoes from under the lavender
they're foot spoons
they're foot raps
of crickets and of toads
they're the ones that are a-tappin' and a-tickin'
unceasing in the mottle of the grass
to this I hum
to this I strum
to this I swingle
my night psalm
...

Allagot! geglip uit die knukkels
van hierdie kant se koskans- en hansmaker,
wip die waterfiskaal die oggendkier in,
kaneeeeeel van verbasing op sy bors,
onder sy kruidnagelkloutjies die rinkink-rulle
spiksplinterspuwende dwarsriviersand,
tinktuuuuur van manelkwik geveer op sy flanke,
strak in die frak, die keil platgekam,
akkelief hy oor die akkers tot die waterkant, kyk! -
triljarrrrrrrrrrde klein en groot fiskale innie spiekspiegel,
hokaai kohorte kansvatters
wat hy konter met pronkstand akimbo,
knipstert na die kindlig in die oewerkrui,
en wegstaan, kyk so, eeeeene ollewagen-onderbaadjie,
hy is die een en innigste godontglipper
hier in die prilwilde hoogmakerson,
!tewiek in sy keel sit sy roepnaam !tewiek
soos ‘n klok in die bergkut, ketoooools
van die mondsagte môre.
...

Wie jou, klein kwaggavul, orent maak staan alleen
hier op jou eerste bene, ‘n geboorte-oomblik
soos ‘n hand so groot, wankel en met lippe
van mekaar in vars gemekker, oogloos
in die eerste lig, ‘n bek wat onvas
na die uier proe, wie jou hier oprig,
Equuleus van die Cederberg, in die eerste hefslag
van die agterkwart, in die prekêre styfmaak
van die voorwerk, het 'n rooi balans in die grys
eenrigtinggrein van klip gewerp, ‘n swaartekrag
van weerloosheid berei, wat ons, toeriste
van vergetelheid aaneenryg in ontroering,
mededoë, moed, ons met jou eerste skilder bind
in die onspektakulêre patriotisme van teerheid.
In ons nawel roer dieselfde kwas, rooi-oker, elandvet,
in ons gesig dieselfde dooie sterre,
ons wat deur die eeue opkom uit die bruin rivier,
jou raaksien, herbenoem, behoed jou altyd, Celeris,
snel vibrerende skaduwee op hierdie drumpel rots -
ongeag jy sterf, jou snoet geplet
teen die grou gebod van die sterkeres,
of op ranke bene wegspeel, lieflik, pronkend
in die wynbruin water van die tyd.

(Brandewynrivier, Maart 2012)
...

Whoever set you upright here, little quagga foal,
alone on your first legs, a birth moment
no bigger than a hand, wobbly and with lips
parted in fresh bleating, eyeless
in the first light, a mouth tentatively
seeking the udder, whoever posited you here,
Equuleus of the Cederberg, in the first raising
of the rear, in the precarious tensing
of the forequarters, has flung a red balance into the grey
one-way grain of rock, fashioned a gravity
of defencelessness that concatenates us, tourists
of oblivion, in emotion, compassion,
courage, connects us to your first painter
in the unspectacular patriotism of tenderness.
In our navel stirs the same brush, red ochre, eland fat,
in our sight the same dead stars,
we who over the ages emerge from the brown river,
noticing and renaming you, preserve you forever, Celeris,
swiftly vibrating shadow on this liminal rock -
no matter whether you perish, your snout smashed
against the leaden law of the mightier,
or gambol away on lanky legs, lovely, prancing,
in the wine-brown water of time.

(Brandewyn River, March 2012)
...

ek berei ‘n slaai voor die oë van my vader watse blare
vra hy watse gras watse klein groen kiewiete
krakeel daar onder in die vlei van lig en van genade
hy blaai deur die jare ‘n wit servet om sy nek
en tree met adel kuite deur die toppe van wilde mosterd
waarin die blou kieriekoppe van tarentale roer
en die someravond bruin en soet op die stellasie sit
en die horlosiegras afdraai in die stof in hierdie kuil
van skadu sê my pa en hef die skaal op in sy hande
sit die klein goue blaarvouer in die geul van die palmiet
te pierewiet vou my ook so o heer in u alsontsiende kroes
maak my soet en hoor my lied laat hierdie groen kos,
geseënd wees aan ons gees my pa eet blare
my pa eet gras en praat in tale
...

i prepare a salad before the eyes of my father
what leaves he asks what grass which small green plovers
quarrel down there in the wetlands of light and grace
he pages through the years, white napkin around his neck
and strides with noble calves through the tops of wild mustard
where the bony blue heads of guinea fowl shift
and the summer evening brown and sweet
sits upon a perch and the arms of the hourglass weed
droop down in the dust in this dale of shadows says my dad
and lifts the dish up in his hands the small golden leaf roller
sits calling in the gully of the bulrush
oh lord enfold me too in the compass of your crucible
make me sweet and hear my song let this green food
be blessed unto our spirit my dad eats leaves
my dad eats grass and speaks in tongues.
...

Die klein rooi vink,
so koen
tiep hy
uit die omswagteling
wat oogloos als
begrawe en omring,
hy ril,
en bol
sy rosse bef,
pof sy dons,
kwik sy stert,
rangskik die lanterns
van die linker- ,
en die regtervlerk,
poets
die goudvlek
op sy stuit,
rig
met ‘n verkwiekte blik
sy snuit
na botselknoppe
van die es,
vibreer
sy krop
tot warmrooi
sy keel
verblos -

en -

sneeuvry
laveer hy los
uit die bevrore
huls, rits
‘n vuurspoor
teen die lug,
voor hy verniks,
'n tint, ‘n klank
wat ons mekaar
vertel,
verswyg,
en hervertel
onder die tafellamp
as als weer wit
en swart
geword het
en verstil.
...

The small red finch
so deftly slips
from the swaddling
and unseeing snow
that all envelops,
and buries all,
he thrills
and puffs
his buff red bib,
flicks his tail,
turns the lanterns
on his wings, left
right, left,
preens the gold
fleck on his
pope and
aims
his beak
with an inspired eye
t'wards the ash's
knobbly buds,
vibrates
his craw
as if an ember
sets his throat
ablush -

and -

from the frozen holly,
snow divested
he escapes,
zips a zigzag trail of fire
across
the sky before
he fades,
a tint,
a sound,
that we tell each other,
and withhold,
and re-narrate
under the table lamp
when everything
has turned once more
to white and black
and silence
as before.
...

1

voorbeeldige gelatenheid van die trapsuutjies
so ongesiens en sonder smart
op die takkie van die japonica
op die takkie van die appelkoos
op die kruisement
op die wisteria
met vasvatvoetjie vasvathand
bestryk hy my tuin in elke trant van groen
onbewoë bard van stilte
in 'n treurlose heelal
ritselloos en sonder sterreval
tree hy oor sparre lig en skaduwee
met êrens in sy smaller kant ‘n vaste
gans vervulde enkelkamerige
gebrandskilderde klein hart

2

gestol uit ‘n reën van komete
sit op ‘n twyg die trapsuutjies geplet
‘n vuurstreep op albei sy flanke
sy mond is ‘n mond van gedwonge aanskouing
hy verseg een voet voor die ander
hy versit as die swaartekrag nie kyk nie
hy weet hy moet val
deur membrane van insig
in verhuisings na volgende rose
hy prokrastineer
hy kamoefleer
hy hou vas aan gras
vang vlieë met ‘n werwelende gomkolom
laat val uiteindelik in wrewel wit vliese
om vaartbelynd verder te perigrineer


3

was betrokke in ‘n skop skiet en donder
van drake my ore is duike
geduimhandskoen ek
niks aan te doen
aan die verminderde onderlip
aan die geradbraakte kraag
en die aardbologies
aan die hart wat klop in my maag
ek sien die wêreld met wêrelde
is ‘n tak op ‘n tak in die wind
beleef die verlange van vele
wat buk waar ek wieg
by die bog in my stert
by my ginderse tint
wat taal van hul taal maak my ter ere
gogga baken here wolk
openbaring posman perd
hulle moer
my tong is te taai om te tolk
ek is net my verminking werd
...