Paul-Eerik Rummo

TO BE A LANDSCAPE, TO BE A MAJESTIC LANDSCAPE
on the drumlin topped with firs that froth with cones;
a snow-white landscape, with veins like the wind's footsteps,
to be a landscape, a noble landscape crossed
...

1
Or — maybe he never existed at all?!
Maybe there was only
...

The world did not invade my soul, it seeped into it
it did not break into my heart, it ate into it.
It spent long wakeful nights in the corner of my room,
a radiance round its head like a halo.
...

1.
To love (I mean: to be able
to be weak and wholly wholly
indifferent, whatever comes),
...

Again again again again again
As soon as I close my eyes
it happens once more
What a beekeeper once told me
...

I am so fleeting
sighed the girl to the sea
oh, what can I do
you are eternal
...

1

The sea withdraws into itself. It is ebb tide.
On the dunes a streak of storm-foam fades.
...

1
Või - ehk teda polnudki üldse?!
Ehk oli ainult
lumesadu
järvesse
ja räitsakate
sulamine
järvesse
ja üheskoos
jäätumine? …
Külm. Üks praksatus
hallide haavatrellide taga
metsas. Miski läks katki
pakasetaeva all.

2
Jah, kas teda oligi üldse?

Küll, oli küll! - Oh, kuidas kukepoeg toksib
südant seestpoolt kui munakoort.
Juba ajabki rinna ette:
oli küll, oli küll meil säärane mees,
televisioonimast rabas,
mäelseisja madalal nõmmel!

Ei, ei, seda tõepoolest mitte!
Kõige igavama argisema kesknädala nimel -
mitte seda müüti, seda uhket ja suurt!
Tema on ju meie, ja ärme teeme endast
seda müüti, seda uhket ja suurt.

Tema on ju meie - väike külmetav järv.
Tema on ju meie - lumi lõdisevasse vette.
Üks väike järv, kes püüab hoida end jäätumast,
hoida ennast ja hoida metsa, mis ta ümber,
hoida maailma oma ainukeses peeglis.
Meie oleme järv. Järv on metsas ja mets on järves.
Meie oleme järv. Järv tõuseb lumeks ja lumi langeb
järveks.

Muud midagi.
Ja üksainus praksatus.
Metsas või järves? Puusüda? Jääkaas?

Ainult mitte seda müüti, seda uhket ja suurt
siin vaikiva, leinaliselt valge
pakasetaeva all.
...

Tai - ehkei häntä ollut ollenkaan?!
Ehkä oli ainoastaan
lumisade
järveen
ja rännän
sulamine
järveen
ja yhdessä
jäätyminen? ...

Kylmää. Rasahdus
harmaiden haavanristikoiden takana
metsässä. Jokin katkesi
pakkastaivaan alla.

[- -]
...

Tai - ehkei häntä ollut ollenkaan?!
Ehkä oli ainoastaan
lumisade
järveen
ja rännän
sulamine
järveen
ja yhdessä
jäätyminen? ...

Kylmää. Rasahdus
harmaiden haavanristikoiden takana
metsässä. Jokin katkesi
pakkastaivaan alla.

[- -]
...

I
А может, его и не было вовсе?
А только падал
снег
в озеро?
Было только
снега мельканье,
в озеро
хлопьев талых
вмерзанье?
Холодно. Треснуло что-то в лесу.
Там, за частой решеткой осин,
что-то сломалось
под этим морозным небом.

II
Да и был ли он вовсе?

Был, был он! (Ох, будто цыпленок стучит
там, в сердце, как в скорлупу...)
Вот уже грудь расправляет:
был он! Был у нас такой человек.
Он... радиомачтой стоял над болотом,
горным утесом высился среди наших низин!

Нет, нет, только не это!
Самым обычным, самым будничным днем
заклинаю —
только не этот миф,
не миф этот, гордый и важный!
Ведь он — это мы. Так не будем же о самих себе
рассказывать мифы.

Он — это мы, озеро перед долгой зимою, снега круженье,
озеро, что от зимы хочет себя уберечь,
и лес от зимы уберечь,
и целого мира
в своем единственном зеркальце
уберечь отраженье.

Все тут одно. Озеро в лесу. Лес в озере.
Вздымается озеро снегом. Озером стелется снег.

Треснуло что-то. В озере? Или в лесу?
Ветка зальделая? Трещин ли сетка на льду?

Но только не надо этого мифа —
здесь, под этим белым, немым,
под этим морозным небом.

*Юхан Лийв (1864—1913) — крупнейший эстонский поэт.
...

1
O gal - jo nebuvo visai?!
Gal tik sniegas
į ežerą krito
ir snaigės
vandeniu
virto
ir viskas
paskui
sušalo?..

Speigas. Kažkas pokštelėjo
už alksnyno žaizdotos užtvaros
girioje. Kažkas nulūžo
po speiguotu dangum.

2
Iš tikrųjų - ar buvo jisai?
Buvo, buvo! - O, lyg paukščiukas beldžia
į širdį tarytum į lukštą.
Iš krūtinės išsprūsta jau balsas:
buvo, buvo šitoksai vyras,
kaip televizijos bokštas iškilo virš pelkių,
kaip kalnagūbris klonyje!

Ne ir ne, pakartoju ne sykį!
Vardan paprasčiausios eilinės dienos -
nereikia šio mito, šio garsaus ir didingo!
Juk jis - tai mes - tad nekurkime apie save
šio mito, šio garsaus ir didingo.

Juk jis - tai mes - mažas užšąlantis ežeras,
juk jis - tai mes - į vandenį sningančios snaigės.
Mažytis ežeras, kuris trokšta apsisaugot nuo šalčio,
apsaugot save ir apsaugoti girią aplinkui,
apsaugot pasaulį savo vienintelio veidrodžio prieglobsty.

Mes - vienas kūnas. Ežeras - girioje ir giria ežere.
Mes - vienas kūnas. Ežeras kyla sniegu, sniegas ežeru sminga
į žemę.

Ir daugiau nieko.
Pokštelėjo kažkas.
Girioje ar ežere? Medžio širdis? Ledo šarvas?

Tik nereikia šio mito, šio garsaus ir didingo,
čia po tylinčiu, gedulingai baltu,
speiguotu dangum.
...

Maailm mu hinge ei tungind, vaid imbus,
südamesse sisse ei murdnud, vaid sööbis.
Pikad ärkvel-ööd mu toanurgas ööbis,
pää ümber halo kui pühakunimbus.
Kas tema tahtis mind piinata või lohutada,
ainiti kärpides mu unelambi tahti?
Hällitada? Ärritada? Rahustada? Kohutada?
Kohustada millekski? Ah, kas ta tahtis
üldse midagi - lihtsalt ehk niisama
tunnil, mil silmatera mõõtmetuks pisenes,
mööduva teelisena tuulevarju sisenes,
oli - ja tundes, et hakkab piisama,
vöö sidus vööle jälle ja lahkus
viipeta - nii nagu ennist tuli.
Jäi mulle hingata ta lääguseta lahkus;
karmuseta kargus; ühtlane tuli -
tuli, mis ei hävita; värviline kainus;
hääl, mis on igal pool venna eest, õe poolest;
kirgas ükskõiksus; kõiksus on tõepoolest
üks - üksainus - ainus
...

Мир в душу не запал мне, точно слово,—
в меня по капле просочился, в сердце въелся,
он странником в дому моем пригрелся,
гало над головой, как нимб святого.
Хотел меня утешить иль обидеть,
сон, как фитиль, ночами подрезая?
Спасти меня хотел? Сгубить? Заставить видеть?
Иль ослепить? А может быть, не зная
меня совсем, неслышно появился
случайным путником средь темной ночи,
суть посидел, не глянул даже в очи —
и тут же прочь ушел, из виду скрылся?
Но я с тех пор живу его уходом ранним.
А что он мне оставил, я не знаю.
Оставил мне огонь — но он не ранит,
оставил трезвость — от нее я пьян бываю.
И голос в горле поселил, и душу в теле,
и веру — будет ли твоя година?
И равнодушье в сердце... В самом деле —
не все ль одно, не все ль равно, не все ль едино?
...

Pasaulis į širdį neįsilaužė, o įsėlino,
įsisunkė jis, o neįsibrovė.
Ilgą nemigos naktį prie lovos
su tvarsčio nimbu matau sėdintį.
Ko sapnuose jis užstoja man saulę,
guosti norėdamas ar suraminti?
Gąsdina? Erzina? Migdo? Ar saugo?
Gal jis ką liepia? Ak, ar jis mintį
nors kokią turi — šiaip sau užklydo
akim užmiegotom praeivis
valandą kitą sušilti į vidų,
pasisvečiavęs ir pasiraivęs,
kaip niekur nieko, juosiasi juostą,
nepamojavęs — išnyko iš sykio.
Kvapą netikro dosnumo uostau,
ne gaivinančią vėsą, ugnį paliko,—
ugnį nešildančią, nebūtį matinę,
lyg brolio balsą, neaiškų tokį,
abejingumą: tąsų ir vienatonį,
vieną — vienintelį — vienatinį.
...

Pakottamatta maailma sieluuni suli,
pääsi sydämeen kuin itsestään,
jäi valvoessani huoneen pimeään
päässä pyhimyskehä kuin taivaan tuli.
Onko se lohduksi vai tuskan aihe?
Tuijottaen se pienensi lamppuni liekin.
Alkaako rauhan vai rauhattomuuden vaihe?
Velvoittaako se - vai tyhjiin viekin,
tuliko aivan suotta, sattumoisin?
Juuri kun silmäni näkö väsyi ja väheni,
silloinko juuri kulkija majaani läheni,
aikansa viipyi kunnes päätti toisin,
itsensä vyötti taas ja jälleen meni
vähin äänin niin kuin kerran tuli.
Koruton kauneus jäi muistokseni,
ei kova, vain karu; lenseä tuli
joka ei polta, jotakin vienoa, kainoa,
alati altis toista puoltamaan,
yhtä kaikki ja kaikenkaikkiaan
yksi ja ainoa - yksi - ainoa.
...

OLLA MAASTIK, OLLA MAASTIK SUUREJOONELINE
voortel kuuseladvus kobrutamas käbid;
maastik lumivalge, tuulejäljesooneline,
olla maastik, üllas maastik, mida läbib
jõgi, samas jää pääl lastesummi kandes,
karussellitavaid ülemeelikuina,
samas tammihangest roheliselt langedes
lausveeseelikutena, veelinikuina;
olla maastik, millel vana villaveski
pisitasa pöörab võlli, ise tasa
vappub… igavesest ajast igavesti;
maastik nälgind varestele kisendada;
maastik hundiöine, maastik päikse-eelne,
maastik keerutada karussellivõlli,
kanda tähetorni, kanda klaasjat võlvi,
olla maastik, olla maastik suuremeelne

pisilinna muuseumiseinal lamades
kiirgav maastik, ümber tuhmund raamirandid;
mündid-kondid pleegivad vitriinilavades,
haigutavad lontis ekskursandid;
olla olles, teades, et ei leita
eales sõna sulle nimeks; teades,
et ei saagi seda leida eales;
olla maastik, lumevalgust heita;
olla maastik, hoida tuisujärgset rahu,
kuni keegi, kellele ei mahu
rindu tema süda, tuiskab üle toa,
äigab lõuendisse noa
...

Landschaft sein, grosszügig Landschaft sein,
auf den Hügeln schäumen die Zapfen in Fichtenwipfeln;
Landschaft, schneeweiß, windspursträhnig,
Landschaft sein, erhabene Landschaft, durchzogen
vom Fluss, Kinderherden trägt auf dem Eis er,
die tollkühn drehn sich im Kreise,
zugleich fällt grün es vom Damm, schneeumweht,
in Röcken und Rüschen das Wasser, Wasserläufer;
Landschaft sein, in der die alte Wollmühle
die Asche dreht gemächlich, und rüttelt
leise dabei… bis in alle Ewigkeit;
Landschaft zu krächzen den hungrigen Krähen;
Landschaft aus Wolfsnacht, Landschaft vor Sonnenlicht,
Landschaft, zu drehen des Ringelspiels Aschenlast,
die Sternwarte zu tragen, das Gewölbe zu tragen aus Glast,
Landschaft sein, Landschaft sein mit aller Sinne Gewicht

In einem Kleinstadtmuseum an der Wand,
strahlende Landschaft, an den Rändern verblassend,
hinter Glas bleichen Münzen-Knochen im Sand,
müde Heimatkundler davor, ein Gähnen hören lassend;
seiend sein, wissend, dass niemals man findet
für deinen richtigen Namen das Wort; wissend,
dass man es immer wird missen;
Landschaft sein, die mit Schneelicht blendet;
Landschaft sein, in Ruhe nach dem Sturm der Schnee,
bis einer, dem das Herz so weh,
durchs Zimmer rast, weil die Brust zerbricht,
das Messer in die Lein wand sticht
...

Landschap zijn, ruimhartig landschap zijn
op de heuvels schuimen kegels in sparrentoppen;
sneeuwwit landschap, windspoordooraderd,
landscap zijn, verheven landschap, doorsneden
door een rivier, tegelijk op het ijs een kinderschaar dragend
die uitgelaten draaimolenwiekt,
tegelijk groenvallend uit de sneeuwwal op de dam,
als blank staande rokken, als waterlopen;
landschap zijn waarin de oude wolmolen
kalmpjes zijn as draait en er
zachtjes bij schokt… van eeuwigheid tot eeuwigheid;
landschap om te krassen voor de verhongerde kraaien,
wolfsnachtlandschap, landschap voor de zon opkomt,
landschap om een draaimolenas te draaien
om een sterrenwacht te dragen, een glazen gewelf te dragen
landschap zijn, edelmoedig landschap zijn

in het museum van een provinciestadje aan de muur hangend
stralend landschap, een versleten lijst eromheen,
munten en botten verbleken in vitrines,
vermoeide dagjesmensen geeuwen;
zijnde zijn, wetend dat het woord om je te benoemen
nooit wordt gevonden; wetend
dat het ook onvindbaar is;
landschap zijn, sneeuwlicht werpen;
landschap zijn, de rust na de sneeuwjacht bewaren,
tot er iemand komt binnenrazen
wiens hart zijn borst openbreekt,
en een mes in het doek steekt.
...

БЫТЬ ПЕЙЗАЖЕМ, БЫТЬ ПЕЙЗАЖЕМ ГРАНДИОЗНЫМ,
с елями зелеными, пейзажем
с белым снегом, воздухом морозным,
быть ландшафтом, праздничным и важным,
быть пейзажем с узкою рекою,
скоп мальчишек на себе несущей,
с каруселями, качелями, горою,
с мельницей, зеленой пущей,
быть полотнами воды, с плотины
виснущими, быть скрипучим валом
мельничным, быть мягким на долины
брошенным небесным покрывалом,
с ясным, как стекло, вечерним небом,
с шумным лесом и летящим ветром,
с черною землею, спелым хлебом,
быть пейзажем, быть пейзажем добрым, щедрым,

на стене районного музея
красочным пейзажем в старой раме,
чтобы посетители глазели,
возникая возле временами,
вещью быть, предвидя, что иного
имени тебе не будет, быть пейзажем,
света ясного, земного
быть хранителем и верным стражем

до поры, покуда кто-то
с сердцем собственным в какой-то миг не сладит,
не замечется по комнате и с воплем
нож в тугую грудь тебе не всадит.
...